Extra: Lokaal antropologisch onderzoek van Erick Beltrán in Tropenmuseum Amsterdam.

'The World Explained'. Foto: Tropenmuseum Amsterdam.

‘The World Explained’ van Erick Beltrán is de derde tentoonstelling in een reeks van vier waarin het Tropenmuseum Amsterdam hedendaagse kunst presenteert. De Parkzaal van het museum is ingericht als drukwerkplaats. Op lange tafels liggen zojuist gedrukte teksten, achterin staan een aantal printers. Per tafel vormen de Spaanse, Portugese, Engelse en Nederlandse teksten samen een encyclopedie, zoals de titelpagina leest: ‘Een verzameling nauwkeurige beschrijvingen. Met afbeeldingen en diagrammen over hoe de wereld in al haar facetten werkt.’ Maar in tegenstelling tot wat je in eerste instantie zou vermoeden aan de hand van de professionele opmaak, zijn de encyclopedieën gebaseerd op ‘niet-specialistische visies’, op gesprekken met inwoners van Barcelona, Sao Paulo en Amsterdam.

'The World Explained'. Foto: Tropenmuseum Amsterdam.

De Mexicaanse kunstenaar Erick Beltrán nam met behulp van een team antropologen interviews af in de drie steden en vroeg de respondenten voornamelijk om dingen uit te leggen. De gesprekken worden uitgeschreven en (iets) bewerkt tot de vorm van een anonieme, encyclopedische tekst. Beltrán stelde een lijst samen van zo’n tweehonderd vragen (variërend van ‘Hoe kun je jezelf herkennen als je voor het eerst in de spiegel kijkt?’ tot ‘Kunnen insecten pijn ervaren?’ en ‘Wat is zonde?’). De geïnterviewden vertelden zo gretig dat hun antwoorden al snel afdwalen van de oorspronkelijke vraag. Toch vormen deze uitwaaierende antwoorden de leidraad in de encyclopedie. De thema’s geven een indicatie van de grillige gedachtegangen van de geïnterviewden: de onderwerpen ‘emoties/ sferisch/ doorlopen’ en ‘richting /intuïtie/genieten’ worden in een entry besproken. Sommige uitspraken zijn verwerkt tot grote, geometrische sculpturen van hout waar Spaanse, Portugese, Engelse en Nederlandse teksten samenkomen.

'The World Explained'. Foto: Tropenmuseum Amsterdam.

Taal vormt vaak een centraal element in het werk van Beltrán. Eerder presenteerde hij in Stedelijk Museum Bureau Amsterdam het project ‘Analphabet’ (2005), een imaginair alfabet samengesteld uit Chinese, Cyrillische en Arabische tekens. Het ging daarbij niet langer om de precieze betekenis van deze tekens maar om hun vorm. In plaats van een leesbare boodschap over te dragen, zetten de tekens verwerkt in foto’s, advertenties de toeschouwer aan het denken over een eventuele inhoud maar tegelijkertijd een misschien wel beangstigende ervaring van analfabetisme creëerde.

Ook in ‘The World Explained’ word je als toeschouwer uitgenodigd om kennis te produceren. Zoals de begeleidende muurtekst laat lezen (compleet met illustrerende diagrammen) is Beltrán geïnteresseerd in de persoonlijke productie van kennis. Ervaringen zijn minstens zo belangrijk als theorie en verworven kennis. Betekenis wordt niet gestuurd door officiële definities maar eerder gecreëerd in het dagelijks leven. Hiermee biedt het project een alternatief voor (Westerse) dominante logica en benadrukt het de lokale invloed op ratio. Opvallend is dat hierbij ook Amsterdammers onderdeel worden van het onderzoeksproject, en de blik niet langer alleen op andere culturen (‘others’) wordt gericht.

‘The World Explained’ is nog tot en met 11 maart te zien in het Tropenmuseum.